Er zijn wereldwijd verschillende technieken ontwikkeld die ‘gas recapture’ mogelijk maken. Veel van deze systemen werken met behulp van koolstof of siliciumdioxide korrels, welke dampvormige anesthetica kunnen binden. Uitgeademde lucht wordt dan niet meer actief door het afzuigsysteem afgezogen maar de lucht wordt eerst via een canister geleid. In een fabriek is het mogelijk om uit een canister de damp te extraheren voor eventueel hergebruik.
Tot nu toe is in Nederland alleen ‘CONTRAfluran/SENSOfluran’ beschikbaar, een samenwerking tussen Zeosys en Baxter. Dit systeem werkt met koolstofkorrels en met deze techniek kunnen sevofluraan, isoflurane en desfluraan geadsorbeerd worden. Lachgas wordt niet gebonden.
Men kan overigens niet zowel isofluraan als sevofluraan gebruiken. Dit komt omdat extractie in de fabriek plaatsvindt met verhitting en het kookpunt van beide dampen te dicht bij elkaar ligt om ze te kunnen onderscheiden.
Dit is een individuele afweging. Het is een techniek die anesthesiedampen bindt en daarmee de uitstoot van sterke broeikasgassen vermindert. Aan de andere kant zijn er uiteraard kosten aan verbonden terwijl het de afdeling geen andere voordelen oplevert.
Het is tot op heden nog onduidelijk hoe groot het percentage is van de gebruikte anesthesiedampen dat afgevangen wordt. In een experimentele setting wordt vrijwel alle damp die de canister in gaat gebonden, zo’n 99%. Echter lijken er lekkages plaats te vinden en moet men rekening houden met de retenties van de damp in het lichaam van de patiënt. Dat leidt er toe dat de patiënt na detubatie of na loskoppeling van het beademingstoestel voor langere tijd nog anesthesiedampen blijft uitademen zonder dat deze gebonden kunnen worden door de CONTRAfluran. Baxter maakte in hun eigen Life Cycle Analyses (LCA) een schatting van 25% verlies door retentie in de patiënt. Een recente studie laat echter zien dat wellicht slechts een kwart tot een derde van het gebruikte anestheticum wordt gebonden. Het percentage lijkt afhankelijk van de anesthesieduur en het middel, in dit geval is het met Desfluraan onderzocht (Hinterberg, 2022). Deze bevinding suggereert dat het merendeel van deze sterke broeikasgassen nog steeds de atmosfeer in verdwijnt.
Aangezien dit de eerste studie was die hier metingen naar deed, is er nog veel onderzoek nodig om dit percentage vast te stellen voor verschillende anesthesiedampen en toepassingen.
Propofol blijft qua duurzaamheid duidelijk de beste keus. Er zijn aanwijzingen dat het opvangen en hergebruiken van sevofluraan een vrijwel vergelijkbare CO2 footprint kan hebben als het gebruik van propofol anesthesie. In deze studie van Hu (Hu, 2021) wordt het verbruik van sevofluraan echter onderschat, wordt een andere recapture techniek gebruikt en wordt uitgegaan van een hoog recapture percentage. Zoals hierboven beschreven staat is het nog onduidelijk hoeveel anesthesiedamp er daadwerkelijk gebonden wordt.
Onze conclusie blijft daarom dat propofol anesthesie de kleinste CO2 footprint heeft. De tweede keus is sevofluraan met een recapture techniek. Ongeacht het gebruik van een recapture techniek is desfluraan de meest vervuilende anesthesiesoort.
Er zijn genoeg mogelijkheden om zo min mogelijk CO2 uitstoot tijdens anesthesie te genereren:
Mocht je CONTRAfluran/SENSOfluran gebruiken, deel dan je ervaring met ons! Wij zouden het leerzaam vinden als meerdere ziekenhuizen hun ervaring zouden willen delen.
N. Oversier (Maasstad ziekenhuis), E. Helmich (Whangarei Hospital, NZ) namens de gecombineerde werkgroep NVA duurzaamheid en Landelijke Netwerk Groene OK.